Nhồi máu cơ tim là gì?

Nhồi máu cơ tim là hiện tượng khi một hoặc cả hai nhánh động mạch vành rơi vào tắc nghẽn đột ngột khiến cơ tim không nhận đủ máu và đối diện nguy cơ hoại tử. Nếu không được cấp cứu kịp thời, một phần cơ tim chết do thiếu máu nuôi, chức năng bơm máu của tim không đảm bảo dẫn đến suy tim, đột tử,...

Triệu chứng nhồi máu cơ tim

Người bệnh có thể xuất hiện tình trạng lo âu, cảm giác hồi hộp, ngực đau, cảm giác nặng hoặc nóng rát, đau dữ dội ở ngực trái như bị dao đâm hoặc siết chặt. Cơn đau có thể kéo dài hơn 20 phút lan ra cổ, hàm dưới, vai bên trái, lưng, bụng hoặc cánh tay bên trái. Người bệnh khó thở, hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn, nôn mửa, tăng hoặc giảm huyết áp. Tay, chân chuyển sang lạnh và ẩm, có thể mất ý thức hoặc đột tử cơ tim.

Lưu ý, một số bệnh nhân lại không xuất hiện các triệu chứng trên, chỉ nhận thấy mệt mỏi, khó chịu vùng thượng vị.

Triệu chứng nhồi máu cơ tim cấp thường xảy ra đột ngột, cũng có khi được cảnh báo trước khi xảy ra cơn đau thắt ngực. Bệnh xuất hiện khoảng 15 phút khi nạn nhân đang nghỉ ngơi với các dấu hiệu như đau tức, đè nặng, cảm giác xoắn vặn bên trong, vị trí sau xương ức hoặc ngực bên trái. Cơn đau có thể lan rộng ra sau lưng, cổ, cằm, vai hoặc cánh tay. Người bệnh có cảm giác mệt mỏi, hồi hộp, khó thở, mồ hôi, cảm giác hoảng loạn, ngất xỉu…

Nguyên nhân nhồi máu cơ tim

Một khi động mạch vành bị thu hẹp, tắc nghẽn hoặc đứt đột ngột, lượng máu nuôi suy giảm là mảng xơ vữa hình thành. Các mảng xơ vữa thường bắt đầu từ khoảng 30 tuổi và kéo dài từ vài năm đến vài chục năm. Mảng xơ vữa bám vào thành mạch dẫn đến viêm thành mạch, gây bong tróc, nứt vỡ của mảng xơ vữa tạo ra cục máu đông, gây tắc nghẽn trong mạch máu. Khi mạch máu bị tắc nghẽn sẽ ngăn máu lưu thông đi nuôi cơ tim gây ra nhồi máu cơ tim.

Dưới đây là các yếu tố nguy cơ gây nhồi máu cơ tim.

• Cholesterol (mỡ máu xấu) cao: trong máu có 3 loại chất béo cơ bản, trong đó có cholesterol tốt, cholesterol xấu và chất béo trung tính. Nếu cholesterol xấu tăng lên, các mảng xơ vữa dễ hình thành từ thành động mạch, tích tụ theo thời gian rồi gây tắc nghẽn. Nguyên nhân chính do chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hàng ngày không lành mạnh, ít tập thể dục, ăn nhiều thức ăn nhanh, da mỡ động vật…
• Bệnh cao huyết áp: khiến động mạch chịu áp lực lớn, kéo giãn, dễ đứt cũng gây ra nhồi máu cơ tim cấp. Bệnh mạn tính: người bị tiểu đường, gout cũng dễ biến chứng nhồi máu cơ tim.
• Nguyên nhân khác như hút thuốc lá, người ít tập thể dục, thừa cân, béo phì cũng dễ bị nhồi máu cơ tim cấp…

Biến chứng nhồi máu cơ tim

Sau đây là các biến chứng nhồi máu cơ tim cấp thường gặp:

• Rối loạn nhịp tim: khi xảy ra nhồi máu cơ tim thì tín hiệu điện di chuyển trong cơ tim bị ảnh hưởng gây ra rối loạn nhịp tim, dễ dẫn đến đột tử tim.
• Sốc tim: nếu hơn 40% cơ tim bị tổn thương và cơ tim đột ngột mất khả năng bơm máu dẫn đến sốc tim.
• Suy tim: tạm thời (suy tim cấp) hoặc kéo dài (suy tim mãn tính) do cơ tim bơm máu không hiệu quả.
• Viêm màng ngoài tim: phản ứng miễn dịch bất thường dẫn đến hội chứng Dressler (viêm tràn dịch màng ngoài tim sau khi trải qua nhồi máu cơ tim).
• Ngừng tim: cơ tim ngừng đập mà không có dấu hiệu báo trước, dẫn đến tử vong (đột tử) nếu không điều trị kịp thời.

Biến chứng sau nhồi máu cơ tim

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời dễ khiến nạn nhân:

• Suy tim nặng hoặc sốc tim: người bệnh cần hỗ trợ bằng máy thở, thuốc vận mạch, bóng đối xung động mạch chủ.
• Rối loạn nhịp tim: do tổn thương vì nhồi máu cơ tim, có thể dẫn đến tình trạng đột tử.
• Hở van 2 lá nặng: xảy ra khi dây chằng lá van đứt, gây ra hở van 2 lá nặng.
• Thủng cơ tim ở vách liên thất: khi cơ tim có thể bị thủng ở vách liên thất, dẫn đến thông nối giữa thất trái và thất phải.
• Thủng vách tim ở thành tự do: khi cơ tim có thể bị thủng ở thành tự do, gây ra tràn máu vào màng tim hoặc vỡ tim.

Nhồi máu cơ tim sống được bao lâu?

Tỷ lệ sống còn phụ thuộc vào việc ý thức khám sức khỏe định kỳ, cấp cứu ban đầu, phương pháp điều trị nhồi máu cơ tim và quá trình chăm sóc phục hồi sức khoẻ của bệnh nhân.

Tỷ lệ tử vong sớm ở phụ nữ cao hơn 45% so với nam giới. Ở nam giới, 80% sống qua 1 năm; 61,6% sống qua 5 năm; và 46,2% sống qua 10 năm. Tuy nhiên, ngay cả sau khi được cứu sống, người bệnh vẫn phải đối mặt với nguy cơ tái phát bệnh. Dữ liệu nghiên cứu cho biết, khoảng 13% nam giới và 40% nữ giới có khả năng mắc lại bệnh trong vòng 5 năm sau cơn nhồi máu cơ tim đầu tiên. Những người này cũng đối diện với nguy cơ mắc suy tim cao hơn so với người không bị bệnh tim.

Ai dễ bị nhồi máu cơ tim?

Người bệnh cao huyết áp; tiểu đường, bệnh thận, bệnh tự miễn, từng bị tai biến mạch máu não, từng bị nhồi máu cơ tim, gia đình có người động mạch vạch sớm, Bệnh thận mạn hoặc tiền căn bệnh tự miễn, tiền sản giật, tăng cholesterol, nồng độ triglyceride máu cùng các triệu chứng rối loạn lipid máu, từ 40 tuổi, người thừa cân, béo phì, hút thuốc lá, ít tập thể dục.

Phương pháp chẩn đoán nhồi máu cơ tim

Bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm chuyên sâu để phát hiện bệnh như đo điện tâm đồ, điện tâm đồ gắng sức, siêu âm tim 4D, siêu âm tim gắng sức, xét nghiệm máu tìm các dấu hiệu của hoại tử cơ tim như men Troponin I, Troponin T; CT động mạch vành, chụp động mạch vành bằng DSA.

Điều trị nhồi máu cơ tim

Điều trị hỗ trợ: hỗ trợ thở oxy, thuốc giảm đau giảm triệu chứng đau thắt ngực, thuốc kiểm soát nhịp tim, tốt cho hoạt động co bóp tim.

Điều trị chính:

• Can thiệp mạch vành (PCI): gây tê tại cổ tay hoặc đùi người bệnh để luồn ống dẫn, song song đó, bác sĩ xác định được vị trí mạch máu tắc nghẽn để đặt stent vào đoạn mạch đó, giúp máu lưu thông trở lại.
• Phẫu thuật bắc cầu mạch vành (CABG): gây mê cho người bệnh để bác sĩ đưa đoạn mạch máu từ nơi khác trên cơ thể để làm cầu nối cho hai đầu của đoạn động mạch vành bị tắc nghẽn, cho phép máu lưu thông qua đoạn mạch vừa ghép để tiếp tục nuôi cơ tim.

Điều trị lâu dài: để ngừa tái phát và biến chứng, người bệnh thay đổi lối sống, ăn uống, sinh hoạt, tái khám đúng chỉ định như: tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, giảm cân do thừa cân, béo phì, bỏ thuốc lá, nước ngọt, tránh ăn mặn, thực phẩm đóng hộp, thức ăn nhanh, đồ chiên xào nhiều dầu mỡ, ăn nhiều rau, trái cây, hạt, hạn chế thịt heo, thịt bò, ăn nhiều cá, uống thuốc đều đặn theo chỉ dẫn bác sĩ.

Phòng ngừa nhồi máu cơ tim

Chế độ ăn uống nhiều rau xanh, cá, hoa quả và tập thể dục mỗi ngày đóng một vai trò quan trọng trong việc ngăn bệnh tim mạch liên quan đến nguyên nhân xơ vữa động mạch vành.

Bỏ thuốc lá, rượu bia, giảm cân, duy trì cân nặng với mức BMI dưới 23 kg/m2.